Bilim Adamları - Eratosthenes

Eratosthenes

 Kyrene'de doğmuş, Atina'da öğrenim görmüş ve III. Ptolemaios'un daveti üzerine İskenderiye'ye gelerek yaşamının geri kalan kısmını burada geçirmiştir. İskenderiye Kütüphanesi'nde müdürlük de yapan Eratosthenes'in, Yer'in Ölçümü ve Coğrafya Hatıratı adlı yapıtları kaybolmuştur; ancak Strabon ve Batlamyus gibi coğrafyacıların yapmış oldukları alıntılardan yararlanarak bu yapıtlar hakkında bilgi edinmemiz
Eratosthenes
mümkündür.

Coğrafya Hatıratı üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde Yunan tarihine, ikinci bölümde Yer'in ölçümüne ve üçüncü bölümde ise harita yapımına ilişkin ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Coğrafya tarihinde ilk defa enlem ve boylam çizgilerinin kullanılmasını öneren Eratosthenes olmuştur; ona göre, konumsal coğrafya açısından bakıldığında, Dünya'yı büyük kara parçalarına göre, Asya, Avrupa ve Afrika olmak üzere üçe bölmek yeterince aydınlatıcı değildir ve meskun olan ve olmayan yerlerin konumlarını, birisi Rodos ve Nil'den ve diğeri ise Cebelitarık ve Toroslar'dan geçen ve birbirlerini Rodos'ta kesen iki dik doğruya göre belirlemek çok daha yararlıdır. Ancak sadece iki çizginin kullanılmış olması nedeniyle, Eratosthenes'in hazırlamış olduğu harita geometrik bir yapıya sahip değildir; her memleket bir nesneye benzetmiştir. Örneğin İtalya'nın ayak ve bacağı andırdığı söylenmiştir.

Yer'in küresel olduğunun kanıtlanmasından sonra, çevresinin ölçülmesi ile ilgili çalışmalar yapılmıştı. Örneğin Aristoteles Yer'in çevresinin 400 stadyum (Yunanlıların kullandıkları bir ölçü birimi) olduğunu söylemiş, ancak nasıl bir yöntem uyguladığını bildirmemişti. Eratosthenes ise bugün bile geçerli olan aşağıdaki yöntemi kullanmıştır:

Aynı boylam üzerinde bulunan iki kentten Syene'de yaz dönencesinde öğle vakti Güneş bir kuyunun dibini aydınlatıyorken, yani zenitte (tepe noktasında) bulunuyorken, İskenderiye'de zenitten 7 derece 12 dakika uzaklıktaydı. İki kent arasında 5000 stadyumluk bir mesafe bulunduğuna göre, Yer'in çevresinin 250.000 stadyum, yani 40.000 km olması gerekiyordu.

© Copyright. Tüm hakları saklıdır. Sitemizdeki yazı ve dökümanları kaynak göstererek kullanabilirsiniz .