TÜRK Büyükleri Sedefkar - Mehmet Ağa

Sedefkar Mehmet Ağa

          Sedefkar Mehmet Ağa Sultanahmet Cami'sinin mimarıdır. Kanuni Sultan Süleyman’ın saltanatının son senelerinde, Rumeli’nden devşirilerek İstanbul’a getirildi. Beş sene Acemi Ocağında kaldıktan sonra, Kanuni Sultan Süleyman

Türbesi bahçe bekçiliği vazifesi verildi. Bu vazifesi esnasında mühendis mektebi talebelerinin derslerini dikkatle takip etmesi, hocaların gözünden kaçmadı. İmtihana tabi tutularak derslere devamı uygun görüldü. Üstün kabiliyeti sayesinde kısa zamanda talebeler arasında kendini gösterdi. Burada yirmi sene Mimar Sinan, Mimar Davud, Mimar Dalgıç Ahmed Ağalardan mimarlık ve sedefkarlık dersleri aldı. Sedef işlerindeki fevkalade mahareti sedefkarlık halifesi olmasına sebep oldu. Mimar Sinan’ın tavsiyesiyle Sultan Üçüncü Murad’a sedef işlemeli bir rahle hediye ederek, padişahın takdirini kazandı. Kendisine Topkapı Sarayı Kapıcılığı verildi. Bu vazifeyle beraber derslere de devam ederdi.

          “Kapıcılık” vazifesindeyken, Mısır’a, Arabistan’a gitti. Buralardaki seyahatlerinde İslam sanatının en mükemmel eserlerini inceleme fırsatını buldu. İstanbul’a döndükten sonra Rumeli’ndeki kaleleri teftiş vazifesi verildi. Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa kıtasındaki bütün kalelerini dolaştı. İntibalarını Sultan Üçüncü Murad Han'a arz etti. Daha sonra İstanbul Kadılığı Muhzırbaşılığına getirildi. Kapıkulu süvarileri arasına katılan Mehmet Ağa, Hüsrev Paşa'nın hizmetine girerek, onun müsellimi olarak doğu ve Şam bölgelerindeki sanat eserlerini tetkik imkanını buldu.

          1597’de şehrin su yolları nazırlığına getirildi. Sekiz yıl çalıştığı bu vazifesinde, çok başarılı hizmetlerde bulundu. Bu hususta ihtisas sahibi oldu. Su Nazırlığı, Mimarbaşılıktan önceki son vazifesiydi. 11 Ekim 1605 günü Dalgıç Ahmed Ağadan boş kalan Hassa Mimarbaşılığına getirildi. O sırada Sultan Birinci Ahmed Osmanlı padişahıydı. Mimarbaşılıkta ilk vazifesi Peygamberimizin Kabr-i şerifinin tamiratıydı. 1612 senesinde İstanbul’a döndü.

          Sultan Birinci Ahmed, muhteşem bir cami yaptırmağa karar verdi ve bu işle Mehmet Ağa'yı vazifelendirdi. Yer olarak da Bizanslıların hipodrom dedikleri mahal seçildi. İstimlak işleri tamamlandıktan sonra 9 Kasım 1609’da temel atıldı. Temele ilk kazmayı Padişah vurdu ve; “Ya Rab! Ahmed kulunun hizmetidir, kabul-ı dergah eyle!” diye dua etti. Temel atma merasimi münasebetiyle fakirlere sadaka dağıtıldı, devlet ileri gelenlerine hil’atlar giydirildi.

          Caminin inşasına büyük dikkat ve itina sarf eden Mehmet Ağa, Camiden başka İstanbul’da birçok yapının inşasını da devam ettirmekteydi. Sultanahmet Cami'sini yedi yılda bitirdi. Caminin çinilerinde mavi rengin hakim olması sebebiyle, Avrupalılar tarafından bu camiye Blue Mosque denir. Caminin bitmesinden kısa bir müddet sonra 1618 yılında vefat eden Mehmet Ağa'nın hayatını yazan Cafer Çelebi; Risale-i Mimariye (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesindedir) ondan mütevazi, kendini övmeyi sevmeyen ve o derece de maharetli, sanatkar birisi diye bahseder.

          Osmanlı İmparatorluğu'nda yetişen, nadide sanatkarlardan biri olan Mehmet Ağa, yaptığı eserlerinde, mimarimizde yavaş yavaş başlayan Barok tarzından hiç etkilenmeden bize has eserler meydana getirdi. Mehmet Ağa, on iki cami ve mescit, sekiz türbe, iki medrese, iki hamam, üç saray ve köşk, bir köprü, yüzden fazla çeşme, on bir sebil ve bir kervansaray inşa ederek, Osmanlı mimarisine yeni şaheserler kazandırdı.