Vecihi Hürkuş
6 Ocak 1896 tarihinde İstanbul'da doğdu. I. Dünya Savaşı'na katıldı. Yaralanınca İstanbul'a dönerek Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'ne girerek tayyareci oldu. 1931 yılında, kendi atölyesinde ürettiği uçakla Ankara'dan
Birinci Dünya savaşı sırasında pilot brövesi alarak 7. Tayyare Bölüğü'nde Ruslara karşı harekata katılan Vecihi Bey başarılı keşif ve bombardıman uçuşları yapmış ve bu arada girdiği bir hava muharebesinde bir Rus uçağını indirmiştir. Daha sonra Ruslara esir düşen Vecihi Bey kaçmayı başarmış ve yurda dönerek 1918 yılı yaz başında Yeşilköy'de konuşlanmış bulunan 9. Harp Tayyare Bölüğü'nde görev almıştır. Bu bölükte görevli iken bir av uçağı tasarımı yapan Vecihi Bey'in bu projesi Mondros ateşkes anlaşmasının imzalanması ile yarım kalmıştır. Kurtuluş Savaşı'na katılan Vecihi Bey, özellikle İnönü ve Sakarya savaşı sırasında çok başarılı keşif ve destek uçuşları yaptığı gibi bir Yunan uçağını da indirmiştir. Savaşın bitiminden sonra İzmir Seydiköy Hava Mektebinde uçak yapımı projesine devam etmiştir. 28 Ocak 1925'de burada "Vecihi K-VI"adını verdiği uçağını uçurmuştur.Daha sonra askeri havacılıktan ayrılarak uçak tasarımı ve yapımı çalışmalarına devam etmiş.zor koşullarda eğitim yaparken bazı kurumların, örneğin tekel idaresi’nin ve iş bankası’nın reklamlarını yapmış, bazı vatansever yetkili kuruluşların da yardımları olmuştur.
Nuri Demirağ bey, bir tayyare yapımı için 5000 TL vermiş, böylece 1933’de adı Nuri Bey olan Vecihi K-XVI kabin uçağı yapılmıştır. 1930'lu yıllarda bir sivil havacılık okulu açmış, Hürkuş Havayollarını kurmuştur.
Havacılığa gönül veren Tayyareci Vecihi Hürkuş da sadece Türk havacılık tarihinin değil, belki de tüm Türkiye tarihinin en ilginç simalarından birisiydi. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'na tayyareci olarak katılan Vecihi Hürkuş, uçak düşüren ilk tayyareci unvanını alır.[1] Kurtuluş Savaşı'nın ilk ve son uçuşunu yapar. İzmir hava meydanına ilk giren ve işgal eden kişi olur. Savaştan sonra İzmir'de yeni tayyarecileri eğitmeye başlar. Edirne'ye yanlışlıkla inen bir yolcu uçağını almakla görevlendirilir. Hizmeti karşılığı uçağa adı verilince, uçak inşa etmek düşünceleri canlanır. 1924'te ganimet olarak Yunanlılardan ele geçen motorlardan yararlanarak ilk uçağı Vecihi K 6'yı imal eder. Ancak ödül yerine onu ceza beklemektedir. Vecihi Hürkuş'un ödül beklerken ceza almasının nedeni, havacılıktan anlayan kimsenin bulunmamasıydı. Verecek merci olmadığı için, izinsiz havalanmış, bu yüzden de cezalandırılmıştı. 1930'da Kadıköy'de bir keresteci dükkânını kiralayarak, 3 ay içinde ilk Türk sivil uçağını, aslında ikinci uçağı Vecihi K-XIV'ü inşa etti. İlk uçuşunu 16 Eylül 1930'da Kadıköy Fikirtepe'de büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında yapmıştır.
Türk Havacılık tarihinin en üretken ve girişimci kişilerinden olan Vecihi Hürkuş Ankara'da 16 Temmuz 1969 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde vefat etmiştir.
İlkleri
1) Kafkas Cephesi’nde ilk Türk Hava Zaferini kazandı (1917)
2) Çift motorlu tayyaresiyle uçtu. (1917, Ruslardan ganimet Caudron G-4 - Doğu Cephesi)
3) Ruslardan ele geçirilen Nieuport tayyaresine pervane imal etti (1918 İstanbul).
4) İstiklal Savaşında uçak kanatlarının tamiratı için jelâtin ile emait imal etti.
5) İstiklal Savaşında İzmir (Seydiköy) hava alanına ilk girdi ve hava alanını tek başına işgal etti. Bu savaşının son uçuşu olacaktı. İstiklal Savaşında her sınıf muharipler arasında üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi olarak İstiklal Madalyası kazandı.
6) Türk toprağı üzerine ilk yolcu seferi düzenledi (Haziran, 1923 Edirne - Caproni Breda - dokuz yolcu).
7) İlk Türk tayyaresini inşasını yaptı. (1924 İzmir - ilk uçuşu 25 Ocak, 1925'te gerçekleştirildi).
8) Sürat motorunun inşasını yaptı (1930 - Kadıköy - Vecihi X).
9) İlk sivil uçağının inşasını yaptı. (1930- Vecihi K-XIV Kadıköy/ İstanbul)
10) Türkiye'deki ilk sivil pilotaj okulu açtı. (1932 - Kadıköy - V.S.T.M. Vecihi Sivil Tayyare Mektebi)
11) İlk Türk deniz uçağı inşa etti. (1933 - Kadıköy İstanbul
12) İlk Türk kadın tayyare pilotu yetiştirdi (1933 -Bedriye Bacı (Gökmen).
13) Türk Kuşu'nun kuruluşu ilgili katkılarda bulunurken Türkiye’de ilk planör inşasını (US–4 ve PS–2) gerçekleştirdi. (1935-36 Ankara).
14) Yurtdışında Uçak Mühendisliği diploması kazanılan ilk Türk oldu (1939 - Almanya Weimar Üniversitesi).
15) Kamu olmayan havacılık süreli yayın çıkarttı (1948 -Kanatlılar Dergisi)
16) Yurt içi hatlarda yolcu ve kargo taşımacılık ilk özel havayolu şirketini kurdu. (1954-60 - Hürkuş Havayolları).
17) Türkiye’nin toprakaltı radyoaktif servetlerini tayyare ile tespit etti (M.T.A. 1961-67).
Vecihi Hürkuş, 1916 - 1967 yılları arasında toplam 102 ayrı model uçak kullandı ve hayatının 3,4 yılını (yaklaşık 30.000 saat) havada geçirdi.