illerimiz - Amasya

   Kral mezarları ve Amasya'nın gece görünüşü

  Orta Karadeniz'de, Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulan Amasya, 7 bin yılın üzerindeki eski tarihi boyunca krallık başkentliği yapmış, bilim adamları, sanatkarlar, şairler yetiştirmiş, şehzadelerin eğitim gördüğü bir belde olmuştur. Kurtuluş savaşının başlangıç temelleri de Amasya'da atılmıştır. Amasya, tarihi ve kültürel zenginlikleri yanı sıra,özellikle Yeşilırmak kıyısına yapılmış Yalıboyu evleri ile dikkat çekmektedir.  Dünyanın en güzel Misket elması, kirazı, şeftalisi ve bamyasının üretildiği, tarih ve doğanın birlikte bulunduğu ilginç bir antik kent görmek istiyorsanız sıcak kanlı ve misafirperver Amasya sizi bekliyor.

  TARİHÇE

İlk yerleşimin MÖ. 5500 yıllarına kadar uzandığı belirlenen Amasya; Antik Çağdan günümüze kadar geçen zaman içerisinde Hitit, Frig, Kimmer, Lidya, Pers, Roma, Bizans, Danişmend, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. 1386 yılında Osmanlı topraklarına katılan Amasya, Osmanlı padişah ve şehzadelerinin gösterdikleri özel ilgi nedenleriyle "şehzadeler şehri" olarak da ün yapmıştır.Amasya, Kurtuluş Savaşı sırasında ön plana çıkmıştır. 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlayan Milli Mücadelenin ilk adımı 12 Haziran 1919'da Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle devam etmiştir. Kurtuluş Mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum ve Sivas Kongrelerinin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919'da yayınlanan Amasya Tamimi ile "Milletin İstiklalini yine milletin azim ve kararının kurtaracağı" Amasya'da ilan edilmiştir.

  COĞRAFYA

Amasya, doğuda Tokat, güneyde Yozgat, batıda Çorum, kuzeyde Samsun İlleri ile çevrilidir. Yeşilırmağın Orta Karadeniz Dağları (Canik) arasında oluşturduğu vadi üzerinde kurulmuştur. Akdağ, Tavşan Dağı, İnegöl Dağı, Kocacık Tepesi, Kırklar Dağı, Ferhat Dağı önemli dağlarıdır. Sulama amaçlı gölet ve barajlar ile sulanan verimli ovalara sahiptir. Borabay Gölü en önemli gölüdür. Yeşilırmak ve göletlerde yayın, sazan, turna, levrek, pullu gibi balık türleri bulunmaktadır.İlde Karadeniz iklimi - kara iklimi arasında bir geçiş iklimi hüküm sürer. Yazları kara iklimi kadar kurak, Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir. Kışları ise Karadeniz iklimi kadar ılıman, kara iklimi kadar sert değildir.

  İLÇELER

Amasya ilinin ilçeleri; Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova ve Taşova'dır.
  Göynücek
Çekerek Irmağı Vadisi'nde kurulan ilçeye 8 km. uzaklıktaki Çekerek vadisine bakan kayalık üzerinde kurulmuş Gökçeli kalesi ilçenin önemli tarihi eseridir. Roma Döneminde garnizon olarak kullanılan Kalede 98 basamaklı merdiven ile gizli bir yol bulunmaktadır. İlçe merkezine 6 km. uzaklıkta bulunan Çamurlu köyü İlice mevkiinde çıkan kaynak suyunun böbrek taşlarına karşı tedavi edici özelliği olduğu söylenmektedir.
  Gümüşhacıköy
İlçe merkezindeki Bedesten, Büyük hamam, Koyun pınarı ve Kabak çeşmesi; Gümüş beldesinde yer alan Haliliye Medresesi, Yörgüç Paşa Cami, Darphane Cami, Maden Cami (Eski Kilise) ilçenin Selçuklu ve Osmanlı dönemi mimari eserleridir. Şarlayuk beldesi ise yeşilin her tonunun bulunduğu, altyapısı olan bir mesire yeridir.
  Hamamözü
İnegöl dağlarının doğu ve kuzey eteklerinde kurulmuştur. İlçe merkezinde bulunan Arkut Bey kaplıcası yörenin önemli dinlenme ve piknik yeridir. İlçe merkezine 1km. uzaklıkta olan Kahramanlar İçmesi bağırsak parazitlerine iyi geldiği bilinmektedir.
  Merzifon
İl merkezine 49 km. uzaklıktadır. 7. yüzyıl sonlarında Merzifonlu Kara Mustafa Paşanın Sadrazam olmasıyla Merzifon köklü imar değişikliğine uğramıştır.

  TURİZM

  Amasya Müzesi
İlk defa 1925 yılında Sultan II.Beyazid Külliyesi'nin bir olan medrese binasının iki odasında toplanan az sayıda arkeolojik eserler ile İslami Devir mumyalarının bir araya getirilmesi sonucu "Müze Deposu" olarak kurulmuştur. Daha sonra eserlerin çoğalması ve teşhir edilecek yeni mekanlara ihtiyaç duyulması neticesinde 1962 yılında Selçuklu Döneminin monumental eserlerinden Gökmedrese Camii'ne nakledilmiştir. 1958 yılına kadar fahri memurlukla idare edilen Müze, aynı yılın Haziran ayından itibaren Müze Müdürlüğüne Dönüştürülmüştür.22 Mart 1977 yılında yeni yapılan, bugünkü modern binasına taşınmış 14 Haziran 1980 tarihinde ziyarete açılmıştır. Yine Bakanlığımız, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü' nce "Bugünü yarına taşıyabilmek amacıyla" ziyarete kapatılmış, eserler yeniden kronolojik sıraya göre teşhir ve tanzim edilerek 12 Haziran 2003 tarihinde açılmıştır.
  Milli Mücadele Müzesi ve Kongre Merkezi
Mustafa Kemal Atatürk'ün cumhuriyete giden yolda hazırladığı ilk yazılı belge olan Amasya Tamimi'nin kaleme alındığı Saraydüzü Kışlası'nın birebir aynısı olarak yeni yapılan komutanlık binası ışıklandırması ile geceleri göz
kamaştırıyor. 12 Haziran 1919 tarihinde silah arkadaşları ile birlikte Amasya'ya gelen ve Amasyalıların da desteğini aldıktan sonra 22 Haziran 1919 tarihinde Amasya Tamimi'ni kaleme alan Mustafa Kemal Atatürk'ün tamimi yazdığı ve çalışmalarını yürüttüğü Saraydüzü Kışlası komutanlık binasının 1944 yılında meydana gelen toprak kayması sonucu yıkılmasından sonra aslının aynısı Künç Köprü mevkisinde yapılmıştır.
  Hazeranlar Konağı (Etnoğrafya Müzesi)
Konak, Amasya Merkez Hatuniye Mahallesi'nde sur duvarları üzerine 1865
yılında, Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa'nın defterdarı Hasan Talat Efendi
tarafından yaptırılmış. Konak ismi; burada uzun yıllar Hazeran hanımın
yaşamasından dolayı, "Hazeranlar" adını almıştır. Antik dönem sur duvarları
üzerine; bodrum üzeri iki katlı ahşap çatkı arası kerpiç dolgulu olarak yapılmış olan konak, haremlik ve selamlık olarak iki bölüm hâlinde düzenlenmiştir. 
  Amasya Kalesi
Yeşilırmak'm kuzeyinde bulunan ve Harşene Dağı adı verilen dik kayalıklar
üzerindedir. Timur'dan kaçan Osmanlı Şehzadesi I.Mehmet Çelebi, bu kaleye
sığınmıştır.Kalenin "Belkıs", "Saray", "Maydonos"ve "Meydan" adlarında dört kapısı, kale içinde "Cilanbolu" adlı bir su kuyusu, sarnıcı ve zindanları
bulunmaktadır.
  Şehzadeler Müzesi
Amasya Şehzadeler Müzesi, 1800'lü yıllarda inşa edilen ve mal sahibi
tarafından 1986 yılında yıktırılan, Yalıboyu evleri olarak isimlendirilen 67
tescilli konaktan birisidir. 2007 yılında Amasya Valiliği tarafından aslına
uygun olarak inşa edilen bina, İl Özel İdaresi Özel Şehzadeler Müzesi olarak
2008 tarihinde ziyarete açılmıştır. Müze; Alçak Köprünün sol başında,
Hatuniye Mahallesi girişinde, Yeşilırmak Nehri kıyısında, Eski Sur Duvarları
üzerine kurulmuş olup, iki katlı ahşap binadan oluşmaktadır.
  Kral Kaya Mezarları
Helenistik dönemde, Amasya’yı İÖ.333’den İÖ.26’ya kadar başkent olarak
kullanan Pontus Krallarına ait olan Kral kaya Mezarları, Harşena Dağı’nın güney eteklerine, kalker kayalara oyularak yapılmıştır.  Hatuniye Mahallesi’nin dar sokaklarından ve tren yolunu geçerek çıkılan mezarların arasında, kayaya oyulmuş yollar ve merdivenler bulunmaktadır. Yeşilırmak Vadisi boyunca, irili ufaklı 21 mezar olduğu bilinmekle birlikte bunlardan sadece birkaç tanesi günümüze gelebilmiştir. Kaya Mezarlarının içlerinden çok, arkalarına oyulmuş geçitler dikkat çekicidir. Bu bölgedeki büyük mezarlardan birinin yanında, nehre kadar uzandığına inanılan bir tünelin başlangıcı bulunmaktadır. Kalker kayalara oyularak yapılan bu mezarlar yapı ve büyüklükleri itibarıyla kente hakim bir noktadadırlar. 
  Ferhat Su Kanalı
Geç Hellenistik - Erken Roma dönemine ait olan bu kanal, antik Amasya
kentinin su ihtiyacını karşılamak üzere, kayalar oyulup tüneller açılarak,yer yer duvar örülerek ve arazi eğimine uygun,terazi sistemine göre yapılmıştır. "Ferhat Su Kanalı" adı da verilen bu kanallar, 6 km uzunluğundadır. Kanalın, Ferhatarası mevkiinde, karayoluna paralel olan yaklaşık 2 km uzunluğundaki bölümü dışarıdan kolayca izlenebilmektedir.